Mniszek lekarski chroni wątrobę i zabija komórki rakowe w 48h

Mniszek lekarski to chwast o wyjątkowej mocy. Ziele mniszka to niskokaloryczna, ale bogata w błonnik, wiele witamin, minerałów i fitoskładników dziko rosnąca roślina. 

Jadalna w całości, od korzenia po same kwiaty! 

Mniszek pospolity ma wiele właściwości leczniczych. Wspiera kondycję wątroby, a nawet może pomóc w zahamowaniu rozwoju raka. 

Mniszek jest dostępny zupełnie za darmo. I mimo gorzkiego smaku łatwo przemycić go do diety. Zanim więc go podepczesz lub przejdziesz obok niego obojętnie koniecznie przeczytaj ten post na temat właściwości mniszka.

SPIS TREŚCI:

1. Mniszek lekarski właściwości potwierdzone badaniami
2. Mniszek lekarski – przeciwskazania i efekty uboczne
3. Mniszek lekarski – jak wygląda?
4. Mlecz a mniszek lekarski – czym się różnią?
5. Gdzie rośnie mniszek lekarski?
6. Kiedy zbierać mniszek?
7. Jak przechowywać ziele mniszka?
8. Jak przechowywać ziele mniszka?
9. Gdzie kupić mniszek – suplementy i herbaty
10. Jak wykorzystać kwiaty, liście i korzeń mniszka?
11. Przepisy na mniszek lekarski
    • Sok z mniszka lekarskiego
    • Nalewka z mniszka dr Różańskiego
    • Wywar z korzenia mniszka
    • Zielony koktajl z mniszkiem i ostropestem

Mniszek lekarski właściwości potwierdzone badaniami

Ten wyjątkowo zdrowy chwast znany jest od lat w medycynie holistycznej jako środek detoksykujący, przeciwzapalny i przeciwcukrzycowy. Skutecznie oczyszcza krew i wątrobę z toksyn. 

„Mniszek działa jak profesjonalna ekipa sprzątająca w ekskluzywnym hotelu, która po uprzątnięciu pokoju zostawia na poduszce miętówkę. Tą miętówką jest mnóstwo składników odżywczych, które dodają energii i chronią organizm przed wieloma chorobami”

Dr A. William, autor książki Boski lekarz

Nic dziwnego więc, że mniszek lekarski tak często pojawia się w wynikach wyszukiwarki badań PubMed. To łącznie ponad 1400 rekordów! 

Jak widać na wykresie z roku na rok zainteresowanie mniszkiem lekarskim bardzo mocno rośnie! 

Właściwości lecznicze posiada cała roślina. Zarówno liście mniszka jak i jego korzeń, łodygi czy kwiaty są bogate w składniki odżywcze i stosowane jako naturalne środki wspomagające leczenie wiele dolegliwości. 

Oto 9 najważniejszych właściwości zdrowotnych mniszka lekarskiego, potwierdzonych badaniami.

1. MNISZEK LEKARSKI NA WĄTROBĘ

Gorzkie substancje występujące w mniszku (m.in. taraksacyna i inulina) stymulują układ trawienny, pracę wątroby i pobudzają przepływ żółci.

Zdaniem dr Sandry Cabot, specjalizującej się w tematyce oczyszczania wątroby, mniszek dzięki właściwościom żółciopędnym działa korzystnie w zapaleniu wątroby i pęcherzyka żółciowego, żółtaczce a także jest skuteczny we wczesnej fazie marskości wątroby. 

Zarówno korzeń mniszka jak też liście zapobiegają uszkodzeniu wątroby. Oto kilka przykładów badań, które to potwierdzają:

• Badanie z 2010r wykazało, że wyciąg z korzenia mniszka lekarskiego zapobiega uszkodzeniu wątroby wywołanemu przez alkohol.

W badaniu in vitro zaobserwowano, że komórki wątrobowe do których dodano wyciąg z mniszka były bardziej odporne na działanie alkoholu. Podobne efekty zaobserwowano w badaniu in vivo na myszach. Tu również okazało się, że myszy którym podawano alkohol oraz wyciąg z mniszka miały zdrowszą wątrobę w porównaniu do myszy, którym podawano alkohol bez wyciągu z mniszka. 

• Badanie przeprowadzone w 2021r wykazało, że mniszek lekarski może chronić wątrobę przed uszkodzeniem spowodowanym przedawkowaniem paracetamolu (APAP). 

Badanie przeprowadzono na myszach, którym najpierw podawano przez 7 dni mniszek lekarski. Następnie zwierzętom wstrzykiwano paracetamol, który miał powodować uszkodzenie wątroby. Okazało się że sok z mniszka znacząco obniżył poziomy enzymów wątrobowych (ALT, AST, AKP) oraz cytokin prozapalnych (TNF-α i IL-1β) w porównaniu z grupą kontrolną, która nie otrzymywała wyciągu z mniszka.

Wyniki tego badania pokazały, że wcześniejsze podawanie świeżego soku z mniszka znacząco obniżało poziomy enzymów wątrobowych oraz zmniejszało stany zapalne w wątrobie.

• Inne badanie z 2010r przeprowadzone na szczurach wykazało, że ekstrakt z liści mniszka lekarskiego może chronić wątrobę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez tetrachlorek węgla (substancję chemiczną, która może powodować uszkodzenie wątroby). Zwierzęta podzielono na kilka grup otrzymujące różne dawki ekstraktu z mniszka oraz grupę kontrolną. Po tygodniu podawania ekstraktu z mniszka, szczurom podano tetrachlorek węgla, aby wywołać uszkodzenie wątroby. Szczury, które otrzymywały ekstrakt z mniszka miały znacznie mniej uszkodzeń wątroby. 

To oczywiście tylko przykłady pojedynczych badań, przeprowadzonych na zwierzętach. Jednak pokazują, że ten zwykły chwast ma ogromny potencjał i może skutecznie chronić wątrobę. Nic więc dziwnego, że wiele suplementów i lekarstw na problemy wątrobowe czy trawienne zawiera w swoim składzie mniszek lekarski czy wyciąg z mniszka.

Wątroba to największy filtr i najbardziej obciążany organ w naszym organizmie. Warto wesprzeć jej pracę i włączyć do diety mniszek lekarski, ostropest plamisty czy kurkumę.

2. KORZEŃ MNISZKA LEKARSKIEGO NA RAKA 

Korzeń mniszka lekarskiego może być pomocny w profilaktyce, a nawet leczeniu raka 

Mniszek lekarski kontra rak trzustki 

• W badaniu z 2012r sprawdzono wpływ wodnego ekstraktu z korzenia mniszka lekarskiego na raka trzustki.

Okazało się, że ekstrakt z korzenia mniszka nie tylko hamuje wzrost komórek rakowych, ale także zapobiega ich rozprzestrzenianiu się i może pomóc w zmniejszeniu guzów. W badaniu in vitro, gdy komórki rakowe były wystawione na działanie ekstraktu, ich zdolność do „inwazji” była zmniejszona o 80%. To dobra wiadomość, ponieważ oznacza to, że ekstrakt może pomóc w zapobieganiu rozprzestrzenianiu się raka. 

Aby się przekonać, czy efekty zaobserwowane w badaniu in vitro będą miały miejsce również w żywych organizmach. wprowadzono komórki raka trzustki do organizmu myszy, co spowodowało powstanie guzów. Następnie podawano myszom ekstrakt z mniszka lekarskiego. Okazało się, że ekstrakt z mniszka spowalniał wzrost guzów raka trzustki. Doustne podawanie ekstraktu myszom codziennie przez 35 dni zmniejszało objętość guza o 40% w porównaniu z grupą kontrolną.

Podsumowując korzeń mniszka lekarskiego może mieć potencjał w leczeniu raka trzustki. Oczywiście konieczne są dalsze badania, by potwierdzić skuteczność mniszka w przypadku raka trzustki.

Ziele mniszka a czerniak 

Czerniak jest jednym z najbardziej opornych na leczenie rodzajów nowotworów. Jedno z badań przeprowadzone w 2011 r w Kanadzie pokazało, że ekstrakt z korzenia mniszka lekarskiego może być skuteczny w walce z tym rodzajem raka. 

W przeprowadzonym badaniu in vitro zaobserwowano, że leczenie 2,5 mg/mL wyciągu z korzenia mniszka spowodowało zmniejszenie żywotności komórek o 50% w stosunku do grupy kontrolnej. Ekstrakt z korzenia mniszka okazał się w tym badaniu skuteczny w pobudzaniu procesu tzw. apoptozy (programowanej śmierci) w komórkach czerniaka, nie wpływając jednocześnie toksycznie na zdrowe komórki. Skuteczność mniszka zaobserwowano już po 48h.

Mimo, że badania in vitro nie zawsze przekładają się bezpośrednio na skuteczność w organizmie to badanie podkreśla jaki potencjał kryje się w naturalnych związkach w leczeniu trudnych do leczenia nowotworów, takich jak czerniak. 

Mniszek pospolity a rak piersi i prostaty

• W badaniu z 2022 r naukowcy sprawdzili czy wyciąg z mniszka może hamować rozwój raka piersi. I to bardzo agresywny rodzaj raka piersi nazywany potrójnie ujemnym TNBC. 

Najpierw zbadano wpływ ekstraktu mniszka na komórki raka piersi (badanie in vitro). Okazało się, że ekstrakt z mniszka lekarskiego skutecznie hamował wzrost i przerzuty komórek rakowych. Następnie naukowcy wszczepili komórki raka piersi myszom i podzielono je na dwie grupy. U zwierząt, które dostawały wyciąg z mniszka, guzy rozwijały się wolniej i były mniejsze.

To ważne odkrycie, które może pomóc w tworzeniu nowych leków na raka piersi.

• Celem innego badania, przeprowadzonego w 2008r było sprawdzenie jak wyciągi z liści, kwiatów i korzenia mniszka działają komórki raka piersi i prostaty. Wyniki tego badania można podzielić na 3 części:

1. Toksyczność ekstraktów mniszka na komórki rakowe (określona na podstawie wartości O.D.80 w teście MTT)

Poniższy wykres pokazuje wyniki tego badania i siłę z jaką różne ekstrakty mniszka zmniejszały żywotność komórek rakowych. Jak czytać ten wykres? Niższa wartość O.D.80 na wykresie oznacza, że mniej ekstraktu jest potrzeba, aby skutecznie rozprawić się z komórkami rakowymi.

Najbardziej toksyczny dla raka piersi i prostaty okazał się więc wyciąg z korzenia mniszka, ponieważ przy znacznie mniejszej jego ilości zauważono pożądany efekt działania na komórki rakowe.

2. Wpływ na namnażanie się komórek raka piersi i prostaty

Pod kątem skuteczności hamowania namnażania się komórek rakowych okazał się wyciąg z liści mniszka. Pozostałe ekstrakty nie miały takiego działania.

3. Wpływ na inwazyjność komórek rakowych (zdolność do niszczenia zdrowych tkanek oraz przerzutowania do innych narządów)

W przypadku raka piersi skuteczniejszy okazał się wyciąg z korzenia, natomiast wyciąg z liści mniszka skuteczniej zadziałał w przypadku raka prostaty.

Chociaż badanie to nie zostało przeprowadzone na ludziach to pokazuje, że w zwykłym mniszku tkwi duża moc. I jeszcze jeden wniosek nasuwa mi się z tego badania. Mimo, że najczęściej to korzeń mniszka kojarzony jest z właściwościami antynowotworowymi to badanie pokazało, że warto pamiętać również o innych częściach cennego chwastu.

Rak okrężnicy a mniszek lekarski 

Badanie z 2016 r sprawdziło skuteczność wodnego wyciągu z korzenia mniszka na ludzkie komórki raka jelita grubego (w warunkach in vitro i in vivo).

W badaniu in vivo myszom podskórnie wszczepiono ludzkie komórki raka jelita grubego, aby zainicjować wzrost guzów. Następnie myszy podzielono na grupę kontrolną i leczoną ekstraktem z mniszka.

Podawanie myszom z wszczepionymi ludzkimi komórkami raka jelita grubego doustnie ekstraktu z korzenia mniszka zahamowało wzrost wywołanych nowotworów o ponad 90% w porównaniu do grupy kontrolnej. Ekstrakt z korzenia mniszka lekarskiego okazał się skuteczny nie wpływając przy tym negatywnie na normalne komórki jelitowe. 

Podobne wnioski może wysnuć z badania in vitro, w którym sprawdzono działanie wyciągu z korzenia mniszka lekarskiego na komórki raka żołądka. Podobnie jak w innych badaniach wyciąg z mniszka zatrzymywał namnażanie się komórek raka żołądka i nie szkodził zdrowym komórkom. 

Mniszek lekarski kontra rak – podsumowanie

To tylko kilka przykładów pojedynczych badań, które wykazały właściwości antynowotworowe mniszka. Mimo, że wymienione badania przeprowadzone zostały w warunkach laboratoryjnych (in vitro) oraz na zwierzętach (in vivo) to ich wyniki są bardzo obiecujące. Mniszek lekarski może być skuteczną alternatywą przeciwnowotworową. Szczególnie jest to ważne w przypadku nowotworów odpornych na działanie standardowych terapii leczniczych. 

Warto też raz jeszcze podkreślić, że ziele mniszka w przeciwieństwie do standardowych kuracji leczniczych jak np. chemioterapia nie działa toksycznie na zdrowe komórki. 

Więcej na temat innych naturalnych substancji skutecznych w walce z rakiem możesz przeczytać w moim wcześniejszym poście.

3. MNISZEK LEKARSKI NA ZDROWE SERCE

Wysoki poziom cholesterolu to jedna z przyczyn choroby niedokrwiennej serca. Ta woskowata substancja może gromadzić się w naczyniach krwionośnych, tym samym powodując stwardnienie i zwężenie naczyń krwionośnych.

Co zrobić by do tego nie dopuścić? Najskuteczniejszym sposobem jest zmiana diety na bogatą w świeże warzywa, owoce plus aktywność fizyczna. 

Pomocny w walce ze zbyt wysokim cholesterolem może okazać się również mniszek pospolity. 

Jedno z badań z 2010r wzięło pod lupę mniszek lekarski by się o tym przekonać. I tak 28 królików podzielono na 4 grupy, w tym dwie grupy kontrolne, jedna z dietą standardową, druga z dietą wysokocholesterolową (swoją drogą ciekawe jak taka dieta wyglądała w przypadku roślinożernych królików). Dwie pozostałe grupy były na diecie wysokocholesterolowej, ale dodatkowo otrzymywały albo wyciąg z liści mniszka albo z korzenia mniszka. 

Jakie były wyniki badania? 

Po 4 tyg suplementacji okazało się, że wyciąg z liści mniszka był skuteczny w poprawie wyników cholesterolu, zwiększył HDL o 30%, zmniejszył trójglicerydy o 36% a LDL zmniejszył o 11%.

Za to wyciąg z korzenia mniszka okazał się skuteczny w zwiększaniu aktywności enzymów antyoksydacyjnych i zmniejszaniu procesu utleniania tłuszczów w wątrobie.

Podsumowując, wyciąg z liści mniszka okazał się skuteczniejszy w poprawie profilu lipidowego w osoczu, natomiast wyciąg z korzenia mniszka był skuteczniejszy w dbaniu o zdrową wątrobę. 

To kolejny powód by jeść i pić mniszek lekarski. Zarówno liście jak i korzeń.

4. SPOSÓB NA EGZEMĘ I ZABURZENIA HORMONALNE

Korzeń mniszka usprawnia metabolizm wątroby i proces detoksykacji. Ponadto posiada działanie przeczyszczające, co ułatwia pozbywanie się zbędnych produktów przemiany materii. 

Mniszek polecany jest w przypadku trądziku, egzemy a także przy dolegliwościach związanych z zaburzeniami hormonalnymi jak endometrioza czy mięśniaki macicy (mniszek wspomaga oczyszczanie wątroby i wydalanie nadmiaru estrogenów).

5. MNISZEK LEKARSKI NA ODCHUDZANIE

Chcesz zgubić kilka nadprogramowych kilogramów? 

Włącz do diety jak największą ilość zieleniny. To najmniej kaloryczne, a zarazem najbardziej odżywcze pokarmy na naszej planecie. Co ważne, są doskonałym źródłem błonnika, który odpowiada za przyjemne uczucie sytości oraz sprawny metabolizm. Warto więc przemycać zielone liście mniszka do zupy, sałatki, zapiekanki czy koktajlu. 

Ale to nie wszystkie korzyści z jedzenia zielonych liści mniszka. 

Jak pokazuje jedno z badań (in vitro i in vivo na myszach) przeprowadzone w 2008 r liście mniszka wykazują również działanie podobne do leków odchudzających, polegające na hamowaniu wchłaniania tłuszczu

Badanie to wykazało, że mniszek blokuje aktywność enzymu, odpowiedzialnego za rozkładanie cząsteczek tłuszczu. U myszy wyciąg z mniszka zmniejszał ilość tłuszczów we krwi po zjedzeniu tłustego posiłku. Wyciąg z mniszka może być pomocny w walce z otyłością, blokując wchłanianie tłuszczów.

6. LIŚCIE MNISZKA NA OCZYSZCZENIE I DETOKS

Dziko rosnące liście mniszka działają jak diuretyk, który pomaga organizmowi pozbyć się nadmiaru płynu. Jedno z badań przeprowadzone na 17 zdrowych ochotnikach potwierdziło to. Podczas tego badania podawano doustnie wyciąg z liści mniszka w dawce 8 ml 3 razy dziennie przez 1 dzień. Okazało się, że wyciąg zwiększył częstość oddawania moczu o ok. 12% w ciągu 5 h po podaniu pierwszej dawki i 15% po drugiej.

Ze względu na swoje działanie moczopędne, liście mniszka pomagają szybciej usuwać z organizmu zbędne produkty przemiany materii. Mniszek wspierając pracę wątroby i nerek może być doskonałym środkiem odtruwającym w przypadku takich dolegliwości jak dna moczanowa czy reumatyzm.

Wielu zielarzy poleca mniszek lekarski przy problemach z zatrzymywaniem wody i do oczyszczania organizmu. Dodanie kilka liści do sałatki, koktajlu czy soku z pewnością pomoże w wiosennym detoksie.

7. MNISZEK LEKARSKI A CUKRZYCA

Mniszek lekarski zawiera substancje, które mają przeciwdziałać tym skutkom przewlekłego stanu zapalnego w tym kwas cykoriowy, kwas chlorogenowy, laktony seskwiterpenowe, a zwłaszcza taraksasterol.

Badanie przeprowadzone na myszach wykazało, że taraksterol może zmniejszać stan zapalny i poprawiać funkcję wątroby – organu odpowiedzialnego za produkcję i uwalnianie glukozy, gdy organizm tego potrzebuje. W rezultacie poziom glukozy we krwi może być znacząco obniżony.

Mimo pozytywnych wyników tego badania, podobne efekty nie zostały jeszcze zaobserwowane u ludzi. 

8. Liście mniszka na dobry wzrok

Zaledwie 1 szklanka zielonych liści mniszka lekarskiego zapewnia ponad 100% dziennego zapotrzebowania na witaminę A.

Witamina A odgrywa kluczową rolę jeśli chodzi o zdrowie oczu, a jej niedobór może nawet w niektórych przypadkach prowadzić do ślepoty. 

Jedno z badań, przeprowadzone na grupie 5836 starszych osób wykazało, że dieta bogata w beta-karoten, witaminę C i E oraz cynk związana jest ze znacznie niższym ryzykiem zwyrodnienia plamki żółtej (która jest często przyczyną utraty wzroku). Koktajl lub sok przygotowany z zielonych liści mniszka i owoców to prawdziwa bomba antyoksydantów i eliksir zdrowia nie tylko dla oczu.

Liście tego jadalnego chwastu są również jednym z najbogatszych źródeł luteiny i zeaksantyny. To przeciwutleniacze, które odgrywają bardzo ważną rolę w ochronie wzroku i zdrowia oczu, w każdym wieku. Mniszek lekarski zawiera aż 13 610 µg luteiny i zeaxantyny w 100g liści, zostawiając w tyle szpinak 12 200 µg czy jarmuż 6 260 µg.

9. MNISZEK MNISZEK – CHWAST PEŁEN SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH

Ziele mniszka to bogate źródło witamin, minerałów i błonnika. Zielone liście mniszka są doskonałym źródłem witamin A, C i K, a także minerałów jak żelazo, wapń, magnez czy potas. 

Korzeń mniszka jest bogaty w inulinę, rodzaj rozpuszczalnego błonnika występującego w roślinach, który wspiera wzrost i utrzymanie zdrowych bakterii jelitowych w układzie trawiennym. 

Warto pokreślić, że to roślina dziko rosnącą.

Dziko rosnące rośliny są bardziej odżywcze i kiedyś były podstawą diety na całym świecie. Dan Buettner, autor książki „Niebieskie strefy” przypisuje długowieczność mieszkańcom Ikarii dziko rosnącym roślinom takim jak mniszek lekarski. Wystarczy się schylić by sięgnąć po solidną porcję zdrowia. 

Skąd takie właściwości dzikich roślin jadalnych? 

Nikt nie podlewa chwastów, nie nawozi ich. Dziko rosnące rośliny muszą sobie same radzić, są bardziej zahartowane. Dzięki temu silniejsze, bardziej odporne. Często mają więcej składników odżywczych w porównaniu z roślinami uprawianymi w ogródku, które są zdecydowanie mniej odporne na warunki atmosferyczne czy choroby. 

Porównajmy mniszek lekarski z niezwykle popularnym szpinakiem.

WARTOŚCI ODŻYWCZE LIŚCI MNISZKA I SZPINAKU

	Liście mniszka lekarskiego 100g	Liście szpinaku 100g
Witamina A	10 160 IU (203%)	9 376 IU (188%)
Witamina C	35.0 mg (58%)	28.1 mg (47%)
Witamina E	3.4 mg (17%)	2.0 mg (10%)
Witamina K	778 mcg (973%)	483 mcg (604%)
Witamina B1	0.2 mg (13%)	0.1 mg (5%)
Witamina B2	0.3 mg (15%)	0.2 mg (11%)
Witamina B6	0.3 mg (13%)	0.2 mg (10%)
Kwas foliowy	27.0 mcg (7%)	194 mcg (49%)
Wapń	187 mg (19%)	99.0 mg (10%)
Żelazo	3.1 mg (17%)	2.7 mg (15%)
Magnez	36.0 mg (9%)	79.0 mg (20%)
Fosfor	66.0 mg (7%)	49.0 mg (5%)
Potas	397 mg (11%)	558 mg (16%)
Mangan	0.3 mg (17%)	0.9 mg (45%)
Błonnik	3.5 g (14%)	2.2 g (9%)
Energia	45 kcal	23 kcal

100g liści mniszka lekarskiego to 2 szklanki. To nie dużo. Mniej więcej tyle zielonych liści trafia jednorazowo do mojego koktajlu. Zarówno szpinak jak i mniszek są niezwykle odżywcze, a jednocześnie niezwykle ubogie w kalorie. Mimo, że mniszek ma dwa razy więcej kalorii to i tak jest to znikoma ilość :)

Podane powyżej wartości dotyczą jedynie kilku wybranych witamin i minerałów. Mimo, że w wielu pozycjach wygrywa mniszek to trudno oczywiście mówić o wyższości mniszka nad szpinakiem, jarmużem czy innym rodzajem zielonych liści.

Porównując mniszka do innych zielonych liści nie chciałabym nikogo zniechęcać do jarmużu czy szpinaku. Wręcz przeciwnie! 

Każda roślina kryje w sobie tysiące związków, w większości pewnie jeszcze nie odkrytych przez naukowców. Każdy z zielonych liści ma swoje mocne strony, dlatego tak ważna jest różnorodność w diecie.

Włączenie różnorodnych gatunków zielonych liści do codziennej diety to najlepsza rzecz jaką możesz zrobić dla swojego organizmu i zdrowia. Oprócz szpinaku jest wiele gatunków sałat, warzyw kapustnych, różnego rodzaju zioła, chwasty jak mniszek pospolity, krwawnik czy pokrzywa.

Mniszek lekarski przeciwskazania i efekty uboczne 

Mniszek lekarski to zdrowy i bezpieczny dodatek do diety.Przeciwwskazań o jego stosowania jest naprawdę niewiele.

• Jeśli bierzesz środki rozrzedzające krew unikaj ziela mniszka lekarskiego w leczniczych dawkach. Liście mniszka lekarskiego zawierają dużą ilość witaminy K, co może wpływać na krzepnięcie krwi.
• Jeśli masz nadwrażliwość na inne rośliny z rodziny astrowatych (słonecznik, rumianek, ostropest plamisty czy karczoch), możesz również mieć wrażliwość na mniszek lekarski. 
• Nie zaleca się stosowania mniszka w przypadku niedrożności przewodów żółciowych i jelit, a także przy kamicy żółciowej (źródło: Ziołowa apteka domowa Linda B.White, S. Foster)

Mniszek lekarski – co to za roślina?

Mniszek lekarski (po angielsku Dandelion), znany również jako Taraxacum officinale, inaczej mniszek pospolity. To bliski kuzyn karczocha, słonecznika czy stokrotek. 

Polska nazwa ziela mniszka nawiązuje do wyglądu ogolonej głowy mnicha. W 1530 r nazwę nadano tej roślinie nazwę caput Monachium czyli głowa mnicha. 

Lwi ząb, dmuchawiec, wilczy ząb czy świni mlecz to inne ciekawe nazwy mniszka pospolitego.

JAK WYGLĄDA MNISZEK LEKARSKI?

Oto opis jego charakterystycznych cech mniszka lekarskiego:

• Liście mniszka są zielone i ząbkowane, a ich kształt przypomina zęby lwa, stąd w wielu językach nazwa tej rośliny odnosi się do lwa (np. „dandelion” w języku angielskim pochodzi od francuskiego „dent-de-lion”, co oznacza „zęby lwa”).
• Kwiaty mniszka lekarskiego są jaskrawożółte pojawiają się na długich, bezlistnych łodygach. 
• Owoc po przekwitnięciu żółte kwiaty zamieniają się w białe, puszyste kule, nazywane „dmuchawcami”.
• Korzeń mniszka lekarskiego jest długi, mięsisty i ma ciemnobrązowy kolor na zewnątrz, ale biały w środku. Po uszkodzeniu korzenia wypływa białe mleczko.

Mniszek lekarski a mlecz. Jak odróżnić te dwie rośliny?

Na mniszek często mówimy mlecz, a to błąd. Mlecz to zupełnie inna roślina. 

MLECZ A MNISZEK LEKARSKI – CZYM SIĘ RÓŻNIĄ ?

Są 3 sposoby by rozpoznać mniszka:

1. Liście mniszka lekarskiego wyrastają bezpośrednio z ziemi. W przypadku mleczu liście wyrastają z łodygi rośliny.
2. Spodnia część liścia mniszka lekarskiego jest gładka. Mlecz polny może mieć wyczuwalną włochatą (łącz polny) lub nawet kolczastą (klacz kolczasty) spodnią powierzchnię liści.
3. Kwiaty mniszka lekarskiego rosną pojedynczo, wyrastają z ziemi. Mlecz natomiast posiada długą łodygę, z której wyrasta wiele kwiatów.

Mniszek to niewielka roślina osiągająca zazwyczaj od 5-50cm , natomiast mlecz może osiągnąć wysokość nawet 1m. Na pierwszy rzut oka to podobne rośliny, ale w rzeczywistości trudno je pomylić. 

Mniszek lekarski oto jak wygląda – na rysunku poniżej po prawej stronie, a po lewej mlecz (źródło). 

Na świecie istnieje ponad 600 gatunków mniszka lekarskiego. Wszystkie są jadalne i nie mają trujących sobowtórów. 

Czy mlecz jest trujący?

Nie. Jeśli nawet pomylisz mlecz polny z mniszkiem to i tak wyjdzie Ci to na zdrowie. Mlecz jest w całości rośliną jadalną i ma podobne właściwości zdrowotne jak mniszek lekarski zdaniem Siergieja Boutenko (autora książki Dzika spiżarnia, czyli zbieractwo dla początkujących). 

Mlecz polny podobnie jak mniszek jest gorzki w smaku. A to właśnie zioła o gorzkim smaku pobudzają funkcjonowanie i wydzielanie substancji przez żołądek, wątrobę, pęcherzyk żółciowy i trzustkę. 

Warto polubić gorzki smak!

GDZIE ROŚNIE MNISZEK LEKARSKI? 

Mniszek lekarski lubi trawniki, łąki, pastwiska, ogrody i pobocza dróg, również leśnych. Moim ulubionych źródłem mniszka lekarskiego są mało uczęszczane drogi leśne i dzikie łąki. 

Mniszki lekarskie oczywiście warto zbierać z dala od tras szybkiego ruchu, gdzie są narażone najbardziej na wchłanianie metali ciężkich. Unikaj zbierania mniszka w miejscach spryskiwanych środkami chwasto – czy owadobójczymi (np. sady).

Ostatnio odkryłam piękną łąkę z dużą ilością mniszka. Gdy zabrałam się za zbieranie liści okazało się że dookoła leżały białe granulki…prawdopodobnie był to jakiś sztuczny nawóz.

Zanim zaczniesz robić zapasy warto zrobić mały wywiad lub poszukaj dzikiej łąki.

Warto pamiętać o bardzo starannym myciu liści, które mogą być „obsikane” przez dzikie zwierzęta. Pomocna może być specjalna myjka do warzyw i owoców. 

Świeże pęczki mniszka pospolitego można też kupić na niektórych bazarkach. Suszony korzeń, liście czy kwiaty można bez problemu kupić w aptekach czy zielarniach. 

KIEDY ZBIERAĆ MNISZEK LEKARSKI? 

To zależy jaka część mniszka lekarskiego. 

Część rośliny	Najlepszy czas do zbioru
Liście mniszka	Wiosna (marzec – maj), ale można zbierać przez cały okres wegetacyjny (marzec – październik)
Kwiaty mniszka	Wiosna i wczesne lato (kwiecień – czerwiec)
Korzeń mniszka	Jesień (wrzesień – listopad), ale można zbierać przez cały rok, o ile grunt nie jest zamarznięty

Sezon na liście mniszka zaczyna się wiosną. Najlepiej zbierać świeże liście właśnie wiosną, jeśli to możliwe zanim pojawią się kwiaty. Takie liście są mniej gorzkie i najbardziej delikatne. 

Korzeń mniszka najłatwiej wykopać po deszczu, wówczas ziemia jest mniej zbita.

JAK PRZECHOWYWAĆ LIŚCIE MNISZKA?

Najlepiej konsumować je na świeżo. Jeśli zbierasz je na zapas przechowuj je w lodówce zwilżone wcześniej zimną wodą w pojemniku do żywności lub dziurkowanym woreczku do żywności.

Dobrym sposobem przechowywania liści mniszka jest ich mrożenie. Wystarczy je dokładnie umyć, wysuszyć i zapakować w woreczki na mrożone produkty.

Można też wycisnąć sok z mniszka i zamrozić w postaci kostek lodu. Liście mniszka, kwiaty i korzeń można też suszyć.

JAK SUSZYĆ MNISZEK LEKARSKI PRAWIDŁOWO?

• Przed suszeniem należy liście mniszka umyć, a korzeń mniszka najlepiej wyszorować szczoteczką i pozostawić do wyschnięcia np. na ręczniku papierowym. Kwiatów mniszka nie myjemy (zawierają cenny pyłek), pozostawiamy je na ściereczce, aby pozbyć się mieszkających w nich owadów.
• Rozłóż cienką warstwą na papierze lub tkaninie mniszka w przewiewnym, ciepłym ale ciemnym miejscu np. na strychu. Nigdy nie susz ziół bezpośrednio na słońcu. Ostre światło niszczy substancje lecznicze.
• Sprawdzaj co 1-2 dni czy wszystkie części suszą się równomiernie. 
• Dokładnie wysuszone mniszki przechowuj np. w słoiku w ciemnym miejscu, np. szafce kuchennej.

GDZIE KUPIĆ MNISZEK LEKARSKI – HERBATY ZIOŁOWE I SUPLEMENTY

Nie masz czasu na zbieranie mniszka i robienie zapasów na zimę? Możesz kupić gotową herbatę z mniszka lekarskiego. Moja ulubiona gotowa herbata to mix organicznych liści i korzenia mniszka lekarskiego firmy Traditional Medicinals, do kupienia np. w iHerb.

Jeśli potrzebujesz silniejszego wsparcia wątroby lub planujesz oczyszczenie organizmu warto sięgnąć po skoncentrowaną wersję mniszka w postaci suplementu. Podczas oczyszczania organizmu stosuję najchętniej połączenie mniszka i ostropestu plamistego firmy Oregon’s Wild Harvest.

Jak wykorzystać mniszek lekarski?

Pąki, kwiaty, łodygi i korzeń mniszka są jadalne i można je wykorzystać na wiele sposobów. Od herbaty z mniszka lekarskiego po super odżywcze sałatki, sosy, koktajle, soki, nalewki a nawet wino.

Kwiaty mniszka 

Są gorzkie, ale jednocześnie mają słodkawy smak. Z kwiatów mniszka można zrobić miód, ocet czy wino. Można je też ususzyć i wykorzystać suszone kwiaty mniszka do przygotowania gorącej herbaty. 

Ze świeżych kwiatów mniszka można też zrobić herbatę na zimno. Wystarczy je namoczyć  w zimnej wodzie na kilka godzin/na noc, dzięki temu uwolnią się witaminy, minerały i inne cenne związki. Warto wzbogacić smak napoju odrobiną słodyczy. 

Liście mniszka 

Najlepiej smakują wczesną wiosną. Im młodsze liście tym bardziej odżywcze i łagodne w smaku. Młode listki mniszka prawie nie posiadają goryczy, a więc łatwiej je przemycić do codziennej diety.

Najłatwiej jeść je na surowo np. w soku lub koktajlu, czy dodać do pesto. Zielone liście mniszka możesz dodać do zup czy zapiekanek, podsmażyć podobnie jak szpinak np. z czosnkiem. Można też przygotować danie w stylu greckiej horty czyli blanszowaną dziką zieleninę skropioną cytryną i oliwą.

Ze świeżych lub suszonych liści zrobisz herbatę. 

Łodygi mniszka

Są bardziej gorzkie niż kwiaty i liście.  Można je podobnie jak liście wykorzystać w soku lub koktajlu w połączeniu ze słodkimi owocami. 

Korzeń mniszka

To najbardziej gorzka część ziela mniszka. Odważnym polecam sok ze świeżego korzenia mniszka lekarskiego. Warto jednak zaczynać od małych ilości np. 1 łyżeczki soku dziennie lub dodać kawałek korzenia do wyciskarki wraz z innymi składnikami. 

Korzenie mniszka można również zasuszyć i pić w postaci wywaru. A z prażonego korzenia mniszka można zrobić kawę. 

Mimo gorzkiego smaku korzeń mniszka w odpowiednim towarzystwie może smakować naprawdę rewelacyjnie. Polecam mój przepis na waniliową kawę latte.

Mniszek lekarski przepisy 

1. SOK Z MNISZKA LEKARSKIEGO

To zdecydowanie mój ulubiony sposób na przemycanie mniszka.

Sok można wycisnąć zarówno z zielonych liści jak też z łodyg czy korzenia mniszka. Najlepiej więc wyrywać mniszka w całości, razem z korzeniem i wycisnąć sok. 

Ile soku z mniszka lekarskiego można pić? 

Dr. Różański zaleca zażywanie 3-4 razy dziennie po 1 łyżeczce soku wyciśniętego z mniszka (czyli sok w 100% z mniszka). 

Ja zdecydowanie sięgam po większe porcje i zawsze wyciskam sok z mniszka w towarzystwie innych składników. Lubię pić soki ze smakiem :)

Składniki na (ulubiony) sok z mniszka:

• 1-2 garście liści mniszka
• 4 jabłka
• 1 limonka lub cytryna
• świeże liście mięty lub natki pietruszki (opcjonalnie)

Jak zrobić sok z mniszka lekarskiego, żeby smakował?

Oto kilka wskazówek:

• do mniszka dodaj kilka jabłek czy cytrusów, dzięki temu bez problemu i ze smakiem wypijesz całą szklankę soku
• zacznij od niewielkich ilości mniszka w soku, by przyzwyczaić kubki smakowe do nowych smaków
• najdelikatniejsze w smaku są liście mniszka, a najbardziej gorzki korzeń. Na początku warto postawić więc na sok z liśćmi mniszka
• dodaj świeże zioła np. miętę, która skutecznie odwróci uwagę od gorzkiego smaku i doda orzeźwienia.

2. NALEWKA Z MNISZKA LEKARSKIEGO WG DR RÓŻAŃSKIEGO

Przepis na nalewkę z ziela mniszka jest banalnie prosty. Wystarczą dwa składniki:

• ½ szklanki liści, korzenia mniszka lub 1 szklanka kwiatów 
• 400 ml wódki

Jak przygotować nalewkę z ziela mniszka? 

Mniszka należy zalać alkoholem, a po 14 dniach przefiltrować nalewkę. Dawkowanie dla dorosłej osoby 3-4 razy dziennie po ok. 6-7 ml.

3. WYWAR Z KORZENIA MNISZKA WSPIERAJĄCY WĄTROBĘ 

Doktor Sandra Cabot, autorka książki „Dieta oczyszczająca wątrobę” poleca na wsparcie pracy wątroby picie wywaru z korzenia mniszka. 

Jak przygotować wywar z korzenia mniszka przygotować?

• 1 łyżeczkę rozdrobnionego korzenia mniszka dodaj do ½ litra wody
• gotuj na wolnym ogniu ok. 30 minut a następnie przecedź
• gotowy wywar pij z dodatkiem np. odrobiny miodu.

4. ZIELONY KOKTAJL Z MNISZKIEM LEKARSKIM I OSTROPESTEM

To koktajl podwójnie dobry dla wątroby, bo z mniszkiem i ostropestem plamistym.

Składniki na koktajl (2 porcje):

• 1 garść liści mniszka lekarskiego
• 1 garść liści szpinaku lub natki pietruszki
• 1,5 dużej pomarańczy
• 1 jabłko
• ½ cytryny
• 1-2 szklanki wody kokosowej/ lub wody filtrowanej
• 1 łyżeczka zmielonego ostropestu
• świeża mięta (opcjonalnie)
• 2 łyżeczki łuskanych nasion konopi (opcjonalnie)

Jak przygotować zielony koktajl z mniszkiem?

• Starannie umyj zielone liście i pokrój na mniejsze kawałki. 
• Pozbądź się skórki i pestek z cytrusów, a także gniazda nasiennego z jabłka.
• Pokrój składniki na kawałki i przełóż  do blendera kielichowego. 
• Blenduj, aż wszystkie składniki się ze sobą połączą w zielony mus :)

Jak smakuje koktajl z mniszkiem lekarskim? 

Kremowy, z lekko wyczuwalną nutą gorzkiego smaku.

Jeśli lubisz bardziej kremowe i słodkie koktajle dodaj zamiast pomarańczy mango lub gruszkę. Mały dodatek natki pietruszki czy mięty nada koktajlowi odświeżający smak i ukryje smak mniszka.

Zielony koktajl z mniszkiem – wartości odżywcze

Oto co dostarczają 2 szklanki koktajlu z mniszkiem lekarskim:

• 241% dziennego zapotrzebowania na witaminę C (145 mg)
•  178% na witaminę A (8918 IU)
• 721% na witaminę K (577 mcg)
• 34% na kwas foliowy (137 mcg)
• mnóstwo witamin z grupy B: B1 (22%), B2 (19%), B6 (20%)
• 42% na  magnezu (168 mg)
• 27% na  potas (943 mg)
• 24% na żelazo (4.4 mg )
• 22% na wapń (219 mg)
• 28% na  mangan (0.6 mg)
• 48% dziennego zapotrzebowania na błonnik (12g)

Myślę, że te dane mówią same za siebie.

Masz swój ulubiony pomysł/przepis na ten niezwykle cenny chwast? Koniecznie podziel się z innymi.

Jeśli lubisz dziko rosnące rośliny zachęcam do lektury innych postów:

Waniliowa latte wspierająca pracę wątroby
Pokrzywa zwyczajna. Co o jej właściwościach mówią naukowcy?
Sok z pokrzywy. Czy warto pić sok z chwastu?
Kwiat czarnego bzu – lemoniada, Hyćka czy ice tea?